Закладнікі ўлады – выпрабаванне катаваннямі. Частка 2

Працяг аповяду пра складанасці, пакуты і катаванні, з якімі сутыкнуліся палітычныя зняволеныя Беларусі, а таксама пра сённяшняе становішча іх спраў.
Пачатак чытайце тут.

Зміцер Бандарэнка – актывіст штаба кандыдата ў Прэзідэнты Андрэя Саннікава. Таксама быў арыштаваны 20 снежня 2010 г. і асуджаны 27 красавіка 2011 г. судом Першамайскага раёна г. Мінска па ч.1 арт. 342 КК (арганізацыя і падрыхтоўка дзеянняў, якія груба парушаюць грамадскі парадак, альбо ўдзел у іх) да 2 гадоў пазбаўлення волі ў калоніі агульнага рэжыму.

Месцы і ўмовы ўтрымання

Як і кандыдаты ў Прэзідэнты, падвяргаўся катаванням і жорсткаму звароту падчас следства ў СІЗА КДБ.

У час знаходжання ў СІЗА стан здароўя Дзмітрыя моцна пагоршыўся, у выніку чаго ён перанёс сур’ёзную аперацыю на хрыбце. У такой складанай сітуацыі, якая склалася са станам здароўя зняволенага, адміністрацыя калоніі не пайшла насустрач Бандарэнку і не дазволіла яму прайсці незалежную экспертызу і атрымаць кампетэнтную медыцынскую дапамогу ў прыватных спецыялістаў, тым самым вымусіўшы яго пагадзіцца на аперацыю ў калоніі. Неўзабаве пасля аперацыі яго перавезлі ў медыцынскую частку папраўчай калоніі, дзе ён прайшоў кароткачасовую і нерэгулярна рэабілітацыю.

Сёння яго стан здароўя працягвае пагаршацца і яму пагражае частковая страта рухомасці. На дадзены момант перыяд рэабілітацыі скончаны, і, не гледзячы на ​​моцны боль у спіне і назе, палітвязень быў пераведзены з карантыну ў Магілёўскую папраўчую калонію №15. Гэта рашэнне мае вельмі сур’ёзныя наступствы для яго жыцця і здароўя. Высокая верагоднасць, што праз неаказанне неабходнай медыцынскай дапамогі Бандарэнка стане інвалідам.

Не гледзячы на ​​тое, што ён адбыў палову тэрміну без спагнанняў і мог разлічваць на ўмоўна-датэрміновае вызваленне, яму было адмоўлена. На фоне гэтых падзей Бандарэнка быў вымушаны падпісаць прашэнне аб памілаванні.

Мікалай Аўтуховіч – прадпрымальнік з г.Ваўкавыска, былы воін-аўганец, быў абвінавачаны ў падрыхтоўцы тэракту супраць былога старшыні Гродзенскага аблвыканкама Саўчанкі і іншых кіраўнікоў. Справа слухалася ў Вярхоўным судзе Беларусі.

6 мая 2009 года па абвінавачваннях у падрыхтоўцы тэракту ды іншых цяжкіх злачынствах Мікалай Аўтуховіч быў апраўданы, але асуджаны за некалькі незарэгістраваных патронаў да паляўнічай стрэльбы.

Праваабаронцы і юрысты лічаць, што Аўтуховіча пераследуюць па палітычных прычынах. У прыватнасці – яму помсцяць за барацьбу з карупцыяй сярод высокапастаўленых чыноўнікаў, а таксама за адстойванне правоў прадпрымальнікаў. Міжнародная арганізацыя Amnesty Inernational прызнала яго вязнем сумлення.

Месцы і ўмовы ўтрымання

Знаходзячыся ў СІЗА № 1 у г. Мiнску, у знак пратэсту супраць незаконнага арышту і бяздзеяння следства пры расследаванні яго справы, абвясціў галадоўку пратэсту, якая доўжылася з 16 красавіка па 16 ліпеня 2009 года, у выніку якой у Аўтуховіча было моцна падарвана здароўе – за гэты час ён страціў каля 35 кілаграмаў вагі. Праз вельмі неспрыяльныя ўмовы ўтрымання, у палітвязня развіўся панкрэатыт і яшчэ цэлы шэраг хранічных захворванняў, ён пазбавіўся практычна ўсіх зубоў і як вынік – магчымасці нармальна прымаць ежу. Нягледзячы на ​​шматразовыя звароты зняволенага да адміністрацыі ізалятара і ў Дэпартамент выканання пакаранняў МУС Беларусі, яму сістэматычна адмаўлялі ў доступе да неабходнай медыцынскай дапамогі. Для таго, каб дамагчыся лячэння, Аўтуховічу зноў давялося галадаць. Тыя здзекі і катаванні, якія яму давялося вынесці ў СІЗА № 1, начальнікам якога з’яўляецца Сяргей Краўчанка, незаконна асуджаны прадпрымальнік апісваў ў СМІ і скардзіўся па ўказаных фактах.

Па рашэнні суда, першапачаткова Аўтуховіч адбываў пакаранне ў папраўчай калоніі № 5 у г. Івацэвічы. Як адзначаюць праваабаронцы, увесь час утрымання ў спецустанове адміністрацыя аказвала на яго ціск: па розных падставах складаліся рапарты аб тым, што ён парушае парадак, усталяваны адміністрацыяй калоніі. Пасля на падставе дадзеных рапартаў, ён больш за дзесяць разоў быў прыцягнуты да дысцыплінарнай адказнасці, у выніку чаго яго правы былі абмежаваныя: прыём прадуктовых перадач; сустрэчы са сваякамі; абмежаванне на куплю прадуктаў харчавання ў спецыяльнай краме, размешчанай на тэрыторыі калоніі.

Дзеянні адміністрацыі калоніі справакавалі Мікалая нанесці сабе калецтвы, а менавіта – ускрыць вены. У выніку яго прызналі вінаватым у парушэнні правілаў калоніі, і на месяц змясцілі ў ПКТ – памяшканне камернага тыпу.

Пасля гэтага інцыдэнту адміністрацыя калоніі ініцыявала судовае разбіральніцтва. На думку начальства, Мікалай Аўтуховіч парушаў рэжым і заслужыў больш жорсткіх умоваў утрымання. 17 студзеня 2012 года суд Івацэвіцкага раёна пастанавіў накіраваць Мікалая Аўтуховіча для далейшага адбывання пакарання ў турму № 1 у г.Гродна: начальнік – Олиев Аляксандр, палічыўшы, што ён не стаў на шлях выпраўлення.

У турме № 1 г. Гродна для зняволеных дзейнічаюць больш суровыя ўмовы, чым у выпраўленчай калоніі, у якой раней адбываў пакаранне Мікалай Аўтуховіч. На новым месцы яму будзе абмежаваная колькасць спатканняў і перадач ад родных. Акрамя таго, заключаных размяшчаюць у меншых па памеры камерах і не накіроўваюць на працу. Да заканчэння тэрміну пакарання зняволенаму засталося адседзець у турме два гады і два месяцы.

Зміцер Дашкевіч – лідар міжнароднай моладзевай арганізацыі «Малады фронт», узяты пад варту 18 снежня 2010 года, асуджаны 24 сакавіка 2011 судом Маскоўскага раёна г.Мінска па ч.2 арт.339 КК (злоснае хуліганства) да 2 гадоў пазбаўлення волі ва ўмовах агульнага рэжыму.

Арышт і прысуд, вынесены Дашкевічу, многія праваабаронцы таксама лічаць палітычна матываваным, бо яго затрыманне было прэвентыўным – за дзень да правядзення прэзідэнцкіх выбараў, і ставіла сваёй мэтай ізаляцыю грамадскага актывіста.
Месцы і ўмовы ўтрымання

Па рашэнні суда адбываў пакаранне ў папраўчай калоніі № 9 г. Горкi, начальнік – Аляксандр Кавалёў.

Па словах яго нявесты Насты Палажанкі, за час зняволення ў ПК-9 яго восем разоў змяшчалі ў карцэр. Намеснік начальніка калоніі па аператыўна-рэжымнай працы Аляксандр Лапатка забараніў Дашкевічу спаць ноччу, выводзіў яго ў калідор, прымушаў ўсю ноч стаяць, пасля чаго даў загад выйсці на працу. З прычыны таго, што Дашкевіч праз слабасць адмовіўся працаваць, ён быў падвергнуты чарговаму пакаранню, а праз шторазовыя  спагнанні быў пазбаўлены належных яму перадач.

Адміністрацыя калоніі адмаўляла палітвязню ў праве азнаёміцца ​​з рапартамі аб яго правапарушэннях, напісаць на іх скаргі і адмаўляе ў прадастаўленні Бібліі. Адміністрацыяй калоніі адвакату не было прадастаўлена права азнаёміцца ​​з асабістай справай Дашкевіча.

Па невядомых прычынах, 19 верасня 2011 года ён быў вывезены з Горацкай калоніі і пераведзены ў магілёўскі ізалятар, а адтуль праз некалькі дзён яго вывезлі ў невядомым кірунку і доўгі час сваякі і адвакаты не мелі звестак пра яго месцазнаходжанне і стан.

У сувязі з тым, што працэс перавозу выклікае ў зняволеных фізічныя і псіхалагічныя пакуты, – беспадстаўнае ажыццяўленне такіх дзеянняў расцэньваецца як катаванне. Да таго ж, падчас этапавання забаронена перадача ім рэчаў і ежы, што на фоне змены тэмпературнага рэжыму выклікае занепакоенасць здароўем зняволеных. У гэты перыяд таксама блакуецца права на абарону і сустрэчу з адвакатам. Адсутнасць інфармацыі аб іх месцазнаходжанні расцэньваецца як бесчалавечнае абыходжанне, як з самімі зняволенымі, так і з іх роднымі.

Пазней стала вядома, што Дзмітрый знаходзіцца ў папраўчай калоніі № 13 у г. Глыбокае. Аднак і там адміністрацыя працягвае аказваць прэсінг на моладзевага лідэра. Незаконна асуджаны маладафронтавец адмовіўся ўваходзіць у камеру да зняволенага з нізкім сацыяльным статусам – так званым «апушчаным», што па турэмных правілах аўтаматычна перавяло б самога Дашкевіча ў такі самы статус. Пасля гэтай адмовы яго змясцілі ў ШІЗА – штрафны ізалятар, тэрмінам на 10 сутак.

З прыведзеных фактаў можна зрабіць выснову аб тым, што ціск, якому падвяргаюцца палітвязні, у асноўным зыходзіць з боку альбо з маўклівай згоды адміністрацыі пенітэнцыярных устаноў, у якіх яны адбываюць пакаранне. Начальства калоній ўсяляк імкнецца зрабіць найменш камфортнымі як побытавыя ўмовы знаходжання, так і псіхалагічныя: пастаянна правакуе зняволеных, нацкоўвае іх паміж сабой, спрабуе выставіць у негатыўным святле падзеі, якія адбываюцца ў калоніі і перакласці віну на плечы незаконна асуджаных палітыкаў.

Адначасова, кіраўніцтва Дэпартамента выканання пакаранняў ўпарта адмаўляецца рэагаваць на скаргі зняволеных і іх сваякоў на неналежныя ўмовы ўтрымання, ціск і катаванні з боку адміністрацыі, дзе асноўнымі парушэннямі з’яўляюцца нядопуск адваката і інфармацыйная ізаляцыя з мэтай не прапусціць нявыгадную інфармацыю на волю. ДВП дзіўным чынам «клапоціцца» пра Андрэя Саннікава – перыядычна пераводзячы яго з аднаго месца адбывання пакарання ў іншае, часам матывуючы гэта тым, што ў іншым месцы “будзе лепш», а на самай справе – выракае незаконна асуджанага палітыка на чарговую пакутлівую перасылку з адной калоніі ў іншую, праходжанне каранціну і адаптацыю ва ўмовах новай установы.

У дачыненні да Мікалая Статкевіча і Мікалая Аўтуховіча дзеянні адміністрацыі можна ахарактарызаваць як прамы ціск – таму як з прычыны правакацый іх перавялі ў месцы пазбаўлення волі з больш жорсткім рэжымам ўтрымання.

Начальству гэтых устаноў варта памятаць пра тое, што перавышэнне службовых паўнамоцтваў, злоўжыванне ўладай і абыякавасць – з’яўляюцца злачынствамі, за якія рана ці позна ім прыйдзецца несці персанальную адказнасць.

Многія міжнародныя арганізацыі асудзілі прысуды, вынесеныя грамадзянскім актывістам за іх дзейнасць. Такая вядомая і ўплывовая арганізацыя як Amnesty International некаторых з іх прызнала вязнямі сумлення.

Улады Беларусі адмаўляюць наяўнасць у краіне палітычных зняволеных – не гледзячы на ​​тое, што гэтыя пытанні рэгулярна выносяцца на абмеркаванне ў Еўрапарламенце і міжнародных форумах.

Палітычна матываваныя працэсы і незаконна вынесеныя прысуды прывялі да таго, што з боку еўрапейскіх краін супраць Рэспублікі Беларусь былі ўведзеныя эканамічныя санкцыі, а таксама створаны так званыя «чорныя спісы» беларускіх палітыкаў і чыноўнікаў, якім забаронены ўезд у краіны Еўропы.

На жаль, гэтыя меры бяздзейнічаюць – таму незаконна асуджаныя палітыкі і актывісты да гэтага часу застаюцца за кратамі, падвяргаюцца жорсткаму абыходжанню і вымушаныя выжываць у бесчалавечных умовах утрымання ў месцах пазбаўлення волі, спрабуючы нават там заставацца людзьмі і захоўваць гонар і годнасць.

Праваабаронца Ксенія Дубіцкая