Андрэй Саннікаў

Андрэй Алегавіч Саннікаў – кандыдат на пасаду прэзідэнта Рэспублікі Беларусь на выбарах 2010 года, каардынатар грамадзянскай кампаніі «Еўрапейская Беларусь».

Нарадзіўся ў Мінску 8 Сакавіка 1954 года.

Бацька – Алег Саннікаў, маці Ала Саннікава. Яго дзед Канстанцін Саннікаў – беларускі рэжысёр, народны артыст БССР, адзін з заснавальнікаў Нацыянальнага Купалаўскага тэатра.

У 1971 годзе Саннікаў скончыў 42-ю менскую школу, у 1977 – перакладчыцкі факультэт Мінскага Дзяржаўнага інстытута замежных моў. У Пакістане і Егіпце працаваў у нафтавай кампаніі і на будаўніцтве алюмініевага завода.

Працаваў у Таварыстве Дружбы з замежнымі краінамі ў 1980-1981 гадах.
У 1989 годзе скончыў дыпламатычную акадэмію Міністэрства замежных спраў СССР у Маскве.
Свабодна валодае беларускай і рускай, а гэтак жа дзвюма замежнымі мовамі – англійскай і французскай.

Грамадская дзейнасць:
У 1998-2002 – рэктар Народнага універсітэта, нефармальнага адукацыйна-асветніцкага праекта.
2005 год – Лаўрэат міжнароднай прэміі імя Бруна Крайскага ў галіне абароны правоў чалавека.

Сям’я:
Жанаты, мае двух сыноў. Жонка – вядомая беларуская журналістка Ірына Халіп.

Дзяржаўная служба і палітычная дзейнасць:
– у 1982-1987 гадах працаваў у Нью-Ёрку ў сакратарыяце ААН;
– у 1992-1995 гадах узначальваў беларускую дэлегацыю на перамовах па звычайным і ядзерным раззбраенні з правам подпісу ад імя краіны;
– у 1993-1995 гадах працаваў дарадцам прадстаўніцтва Рэспублікі Беларусь у Швейцарыі;
– у 1995-1996 гадах – намеснік міністра замежных спраў Беларусі. Мае ранг Надзвычайнага і Паўнамоцнага Пасла;
– у лістападзе 1996 года, напярэдадні антыканстытуцыйнага рэферэндуму, з дапамогай якога Лукашэнка узурпаваў уладу, падаў у адстаўку ў знак пратэсту;
– у лістападзе 1997 годза Андрэй Саннікаў выступіў ініцыятарам грамадзянскай ініцыятывы «Хартыя’97» і стаў яе міжнародным каардынатарам;
– у 1998 годзе разам з Генадзем Карпенка стварыў Каардынацыйную раду дэмакратычных сіл Беларусі;
– быў адным з арганізатараў маршаў пратэсту «Раздавім фашысцкую гадзіну!”, “Так жыць нельга!» і «За лепшае жыццё”, акцый супраць фальсіфікацыі выбараў у 2001, 2004, 2006, 2008 гадах;
– у 2008 годзе разам з Віктарам Івашкевічам, Міхаілам Марынічам і іншымі палітыкамі стаў ініцыятарам грамадзянскай кампаніі «Еўрапейская Беларусь», якая ставіць сваёй мэтай ўступленне Беларусі ў Еўрапейскі Саюз;
– у 2010 годзе Андрэй Саннікаў быў кандыдатам на выбарах на пасаду Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь. У дзень выбараў, 19 снежня 2010 года, падчас удзелу ў мірным сходзе пасля заканчэння галасавання, быў жорстка збіты і затрыманы спецслужбамі, пасля чаго на час следства змешчаны ў СІЗА КДБ па абвінавачванні ў арганізацыі і ўдзеле ў масавых беспарадках, быў прысуджаны да 5 гадоў калоніі ўзмоцненага рэжыму. Па многіх рэйтынгах і дадзеных незалежных назіральнікаў, Саннікаў з’яўляўся адным з лідэраў прэзідэнцкай гонкі.

Падчас свайго знаходжання ў СІЗА КДБ Саннікаў падвергнуўся катаванням, псіхалагічнаму ціску і жорсткаму абыходжанню з боку адміністрацыі ізалятара, а гэтак жа супрацоўнікаў спецслужбаў у масках з невядомага падраздзялення. Затрыманаму кандыдату ў Прэзідэнты не аказвалі неабходную медыцынскую дапамогу не гледзячы на ​​тое, што пасля жорсткага затрымання ў яго была сур’ёзна пашкоджана нага. Падчас правядзення следства А. Саннікава ўтрымлівалі ў розных камерах, умовы ў якіх прыраўноўваюцца да катаванняў: камеры былі перапоўненыя, не хапала спальных месцаў, тэмпературныя ўмовы былі настолькі нізкія, што зняволеныя пастаянна хварэлі.

Пакуль Саннікаў знаходзіўся ў СІЗА КДБ, яму была забароненая асабістая перапіска і атрыманне якіх-небудзь газет і часопісаў, дзейнічала забарона на сустрэчу з адвакатам: свайго адваката ён упершыню ўбачыў праз 3 месяцы пасля затрымання, гэтак жа яго пазбаўлялі сна і адпачынку, магчымасці схадзіць у туалет пры першай патрэбе.

Невядомыя ў масках ўсяляк здзекаваліся з лідэра «Еўрапейскай Беларусі» і іншымі вязьнямі. У прыватнасці, у СІЗА штодня ладзілі асабістыя дагляды, робячы гэтую працэдуру як мага больш зневажальнай для зняволеных. Загадаўшы распрануцца да гала, Саннікава ставілі “на расцяжку” і прымушалі яго прысядаць – не гледзячы на ​​тое, што ў яго было пашкоджана калена і фізічныя нагрузкі на хворую нагу дастаўлялі яму пакуты, і толькі пасля гэтага дазвалялі апрануцца. Апісаныя вышэй дзеянні людзей у масках суправаджаліся абразлівымі выказваннямі ў яго адрас, пагрозамі, ўдарамі дубінак.

Жорсткае абыходжанне суправаджалася і псіхалагічным ціскам: адміністрацыя СІЗА КДБ і, у прыватнасці, старшыня КДБ Вадзім Зайцаў, прымушаў кандыдата ў Прэзідэнты напісаць заяву аб раскаянні на імя Лукашэнкі, пагражаў жыццю і здароўю яго жонкі і дзіцяці, паказваў на тое, што яго малалетняга сына хочуць забраць органы апекі, пазбавіўшы яго і жонку бацькоўскіх правоў. Усе вышэйапісаныя факты аб жорсткім абыходжанні і ціску на кандыдата ў Прэзідэнты сталі вядомыя пасля яго афіцыйнай  заявы ў судзе.

14 мая 2010 года Андрэй Саннікаў па абвінавачванні ў арганізацыі масавых беспарадкаў (ч.1 арт.293 Крымінальнага Кодэкса Рэспублікі Беларусь) суддзёй Партызанскага раёна Мінска Наталляй Чацвяртаковай быў прысуджаны да 5 гадоў пазбаўлення волі з адбываннем пакарання ў калоніі ўзмоцненага рэжыму.

Складанасці, з якімі сутыкнуліся адвакаты Саннікава, спецыяльна для праекта «Праваабаронцы супраць катаванняў» каментуе выключаны з калегіі адвакатаў па палітычных матывах Павел Сапелка, які з пачатку следства з’яўляўся абаронцам кандыдата.
«Практычна з моманту прыняцця на сябе абароны А.А. Саннікава, абарона сутыкнулася з шэрагам грубых парушэнняў правоў падазраваных (пасля – абвінавачаных).
Асобы, пазбаўленыя свабоды, не толькі не могуць падвяргацца катаванням або жорсткаму, бесчалавечнаму або зневажаючаму годнасць абыходжанню, але і не павінны адчуваць іншых нягод або нягод акрамя тых, якія з’яўляюцца вынікам пазбаўлення волi; годнасць гэтых асоб павінна паважацца ў той жа ступені, што і годнасць асоб, якія знаходзяцца на волі. Асобы, пазбаўленыя свабоды, карыстаюцца ўсімі правамі, што абвешчаны ў Міжнародным пакце аб грамадзянскіх і палітычных правах, з улікам абмежаванняў, непазбежных для жыцця ў няволі.

Гуманнае абыходжанне з усімі асобамі, пазбаўленымі волі, пры павазе іх каштоўнасці, з’яўляецца асноўным правілам універсальнага прымянення. Гэта значыць, яго ўжыванне не абмяжоўваецца ні пры якіх умовах.

Кожны чалавек мае права звярнуцца да любога адваката за дапамогай для абароны і адстойвання яго правоў і абароны яго на ўсіх стадыях крымінальнага працэса. Своечасовы зварот і абмеркаванне з абаронцам пазіцыі па справе часцяком вызначаюць далейшае развіццё справы і яго зыход. Асабліва важныя парады юрыста на першых этапах следства (Асноўныя прынцыпы, якія тычацца ролі юрыстаў Прыняты восьмым Кангрэсам ААН па папярэджанні злачыннасці і абыходжання з правапарушальнікамі Гавана, Куба, 27 жніўня – 7 верасня 1990 г).

Канстытуцыя Рэспублікі Беларусь дае кожнаму права на юрыдычную дапамогу для ажыццяўлення і абароны правоў і свабод, у тым ліку права карыстацца ў любы момант дапамогай адвакатаў і іншых сваіх прадстаўнікоў у судзе. Процідзеянне аказанню прававой дапамогі ў Рэспубліцы Беларусь забараняецца.

Абвінавачаны мае права на абарону. Орган крымінальнага пераследу абавязаны забяспечыць падазраванаму магчымасць ажыццяўляць права на абарону, якое яму належыць, усімі законнымі сродкамі і спосабамі. Абвінавачаны мае права бесперашкодна мець зносіны са сваім абаронцам сам-насам і канфідэнцыйна без абмежавання колькасці і працягласці гутарак (арт. 43 КПК Рэспублікі Беларусь). Абаронца мае права бесперашкодна мець зносіны са сваім падабаронным сам-насам і канфідэнцыйна без абмежавання колькасці і працягласці гутарак (арт. 48 КПК Рэспублікі Беларусь).

Указаныя правы асуджанага і адваката не спыняюцца пасля вынясення і ўступлення ў законную сілу прысуду. Наадварот, асуджаны, які трапіў у зусім новую для сябе сацыяльную і прававую сераду, у яшчэ большай ступені мае патрэбу ў кваліфікаванай прававой дапамозе».

Прысуд Саннікаву рашуча асудзілі ўлады ЗША, Вялікабрытаніі і Еўрасаюза.
У сувязі з гэтымі падзеямі, міжнародная арганізацыя Amnesty International прызнала Андрэя Саннікава вязнем сумлення.

Пасля вынясення прысуду беларуская ўлада не спыніла намераў знішчыць свайго палітычнага апанента, і ціск на Саннікава працягнуўся. Па невядомых прычынах яго двойчы пераводзілі з адной калоніі ў другую, змяшчалі ў камеру са зняволенымі з нізкім сацыяльным статусам, практычна пазбавілі асабістай перапіскі і атрымання прэсы. З 8 лістапада 2011 г. асуджанага палітыка трымалі ў поўнай ізаляцыі, такім чынам больш за 2 месяцы дзейнічала негалосная забарона на спатканні са сваякамі і адвакатам.

20 студзеня 2012 года Саннікаву дазволілі сустрэчу з адвакатам, а 24 студзеня адбылося кароткатэрміновае спатканне асуджанага з жонкай і маці.

Жонка палітвязня Ірына Халіп, на праведзенай ёй прэс-канферэнцыі паведаміла, што яшчэ 20 лістапада 2011 экс-кандыдат у прэзідэнты Андрэй Саннікаў напісаў прашэнне аб памілаванні на імя Аляксандра Лукашэнкі. Дадзенае прашэнне яго прымусілі падпісаць пад катаваннямі і пагрозамі жыцця і здароўю яго самога і сям’і.

Па словах жонкі Саннікава, «Андрэй неяк сказаў фразу: « Мая адсідка скончылася ў верасні. Далей пачаліся катаванні». У сувязі з такім беспрэцэдэнтным ціскам на палітычнага апанента дзеючага Прэзідэнта, практычна поўнай яго ізаляцыяй ад сям’і, адваката, знешняга свету і ўжываннем да яго катаванняў, сям’я палітвязня прыняла рашэнне звярнуцца з паведамленнем да спецыяльнага дакладчыка ААН па пытаннях аб катаваннях.

Варта адзначыць, што падпісанае Саннікавым яшчэ 20 лістапада 2011 года прашэнне не было разгледжана Камісіяй па памілаваннях пры Прэзідэнце Рэспублікі Беларусь да сённяшняга дня.

Падтрымаць палітвязня вы можаце, адправіўшы яму ліст або паштоўку:

Андрэй Саннікаў

211300, Віцебская вобл.,
Віцебскі р-н, п.Віцьба,
Папраўчая калонія № 3